Direct naar:
De Rijksoverheid ontwikkelde een richtlijn mantelzorgondersteuning waarin je leest hoe je als zorgmedewerker passende ondersteuning kunt bieden aan mantelzorgers, zodat zij het kunnen volhouden en kwetsbare mensen in deze tijd zo lang en goed mogelijk thuis kunnen blijven.
Direct naar de Richtlijn mantelzorgondersteuning (april 2020, gecheckt 2022)
Zorgladder mantelzorg
Uitgangspunt bij het ondersteunen van cliënten en hun mantelzorgers tijdens corona is continuïteit van zorg. Centraal staat de zorgladder mantelzorg. Deze ladder beschrijft 5 treden van mantelzorg waarbij de zorglast oploopt:
- Trede 1: mantelzorg en het eigen netwerk
- Trede 2: inschakelen van informele ondersteuning en vrijwilligers
- Trede 3: inschakelen van Wmo-ondersteuning
- Trede 4: inschakelen van verpleging en verzorging
- Trede 5: crisishulp en opvang elders
Op mantelzorg.nl lees je een beschrijving van de 5 treden en hoe mantelzorgers hulp kunnen krijgen bij de verschillende treden op de ladder.
Adviezen drie groepen mantelzorgers
In de richtlijn mantelzorgondersteuning zijn drie specifieke groepen mantelzorgers in kaart gebracht. Deze groepen zijn:
Mantelzorgers die 2 à 3 keer per week ondersteuning bieden.- Mantelzorgers die dagelijks ondersteuning bieden (inwonend of buitenshuis).
- Mantelzorgers die zelf ook tot de kwetsbare of risicogroep horen.
Hieronder lees je de adviezen per groep uit de richtlijn mantelzorgondersteuning:
1. Mantelzorgers die 2/3 keer per week ondersteunen
- Bel de Mantelzorglijn (030-760 60 55) of De Luisterlijn (0900-0767) voor tips en adviezen en een luisterend oor
- Als er slechts één mantelzorger betrokken is, is het raadzaam om te kijken of de mantelzorg ook door meerdere mensen gedeeld kan worden. Zo is het langer vol te houden.
- Als dat niet lukt, kijk dan of iemand uit het lokale vrijwilligers netwerk misschien een rol op zich kan nemen. Kijk hiervoor op NLvoorElkaar.
- Is vrijwillige of informele zorg niet meer toereikend, kijk dan of je via de gemeente hulp kan inschakelen op basis van de Wmo.
- Als dit allemaal niet gaat vanwege coronabesmetting van de cliënt (of mantelzorger) meldt dit dan aan de huisarts.
2. Groep mantelzorgers die dagelijks ondersteunt
- Let erop dat de zorg op tijd kan worden opgeschaald als de mantelzorger het niet langer volhoudt. Benader de gemeente, die zal kijken welke Wmo-ondersteuning kan worden ingezet, binnen de maatregelen van het RIVM.
- Als een cliënt meer medische en verpleegkundige zorg nodig heeft, kijkt de wijkverpleegkundige of huisarts wat nodig is
- Voor zowel mantelzorgers als cliënten geldt dat zij zelf op basis van hun zorgverzekering medische zorg of vervangende mantelzorg aan huis regelen. Dit kan ook via een PGB gefinancierd worden.
- Mocht het niet meer lukken om thuis de juiste zorg en ondersteuning te bieden, dan besluit de huisarts om tijdelijk opvang buitenshuis te regelen. In de richtlijn lees je hoe dit in z’n werk gaat.
3. Groep mantelzorgers die zelf ook tot de kwetsbare groep horen
- Omdat dit géén duurzame situatie is, is het belangrijk dat de huisarts en de gemeente via het wijkteam en/of de zorgaanbieder een stevige vinger aan de pols houden en op tijd extra Wmo-ondersteuning inzetten of opschalen.
- Mocht het niet meer lukken om thuis de juiste zorg en ondersteuning te bieden, dan besluit de huisarts om tijdelijk opvang buitenshuis te regelen. In de richtlijn lees je hoe dit in z’n werk gaat.
Terug naar boven 
Mantelzorgers kunnen onder voorwaarden bij de apotheek gratis mondneusmaskers (type IIR, zie foto) halen. Dat kan indien:
- het risiconiveau in de regio 'ernstig' of 'zeer ernstig' is, (zie coronadashboard risiconiveau)
- er sprake is van besmetting van de naaste
- er sprake is van intensieve mantelzorg (meer dan 8 uur per week en langer dan 3 maanden).
- de mantelzorger niet op hetzelfde adres woont als de zorgvrager, degene voor wie je zorgt
De apotheek controleert of er sprake is van intensieve mantelzorg.
Gratis pakket beschermingsmiddelen
Daarnaast hebben mantelzorgers recht op een gratis pakket met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) bij (verdenking van) corona bij hun naaste. Dit geldt alleen als iemand intensieve mantelzorg verleent (meer dan 8 uur per week en langer dan 3 maanden) en als 1,5 meter afstand houden niet mogelijk is bij verzorging en verpleging.
Tijdens de fase waarin de naaste getest wordt kan de mantelzorger met een (elektronisch) recept van de huisarts of de GGD, op naam van de naaste, een gratis korte-termijn-pakket met beschermende materialen ophalen bij de apotheek. Dit pakket bevat handschoenen, chirurgisch mondneusmaskers, een bril, schorten en een flacon desinfectans. Is de testuitslag van de naaste positief? Dan kan de mantelzorger op recept van de huisarts of de GGD gratis een lange-termijn-pakket krijgen.
Uitgifte zelftesten voor cliënten in thuisisolatie door corona
Loopt een cliënt meer risico om ernstig ziek te worden door corona? En zit deze persoon in zelfgekozen thuisisolatie? Dan komt de cliënt in aanmerking voor gratis zelftesten. Voorwaarde is dat vaccinatie om medische redenen of vanwege de leeftijd niet mogelijk is. Een cliënt of de vertegenwoordiger van de cliënt kan 25 zelftesten per maand krijgen van de eigen apotheek op eigen naam. De voorwaarden hiervoor zijn:
- Er sprake is van thuisisolatie van de cliënt vanwege kwetsbare gezondheid EN de cliënt is nog niet ingeënt of heeft een afweerstoornis en een verminderde immuunrespons op de coronavaccinatie.
- Bij niet gevaccineerd zijn is dit op advies van de behandelaar of door jonge leeftijd.
Dit hoeft niet via de huisarts. De cliënt of diens vertegenwoordiger meldt zich bij de apotheek met de vraag naar zelftesten voor de cliënt. De testen zijn vooral bedoeld voor eigen gebruik. maar gezinsleden, zorgverleners, mantelzorgers en andere naasten mogen de zelftesten ook gebruiken.
Bronnen:
Meer info over deze regeling? Bekijk de informatie hierover:
Terug naar boven
Een Instensive Care (IC)-opname is een ingrijpende en soms traumatische gebeurtenis voor cliënten en hun familie. Tijdens en na de IC-opname kunnen lichamelijke en psychische problemen ontstaan die nog lang na de IC-opname kunnen aanhouden. Deze klachten vallen onder PICS: het Post Intensive Care Syndroom.
Het verwerken van deze periode gaat gemakkelijker als de cliënt, familieleden en verpleegkundigen tijdens de opname een dagboek bijhouden. Tijdens de coronapandemie is het ‘Post-IC, het Dagboek voor morgen’ ontwikkeld. Door een dagboek bij te houden kan deze periode naderhand gereconstrueerd en verwerkt worden. Het initiatief won de publieksprijs van de Nationale Zorginnovatieprijs in 2021.
Lees meer over het Post-IC dagboek op post-ic.nl
Stappenplan voor verpleegkundigen om familie te begeleiden bij het Post-IC dagboek (pdf, 2021)
Bekijk de video over familieparticipatie op de IC van IC-connect, patiëntenorganisatie voor alle (voormalig) IC-patiënten, hun naasten en nabestaanden van overleden IC-patiënten:
https://www.youtube.com/watch?v=43objoZKCfA
Terug naar boven
Mantelzorgers van mensen met psychische problemen hebben het tijdens de coronapandemie extra zwaar. Het Trimbos-instituut ontwikkelde samen met andere partijen een speciale folder met daar 10 tips voor mantelzorgers om overeind te blijven.
Terug naar boven
Hygiëne bij mantelzorgers
De veiligheidseisen voor mantelzorgers en vrijwilligers tijdens corona:
- Mantelzorgers en vrijwilligers moeten de algemene hygiëneadviezen van het RIVM volgen.
- Als de cliënt van de mantelzorger geen coronaklachten heeft, hoeft de mantelzorger geen persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken.
- Als de mantelzorger klachten heeft die duiden op corona, dan gelden de algemene regels: blijf thuis en laat je testen. Ga naar corona testafspraak maken op rijksoverheid
- Als de cliënt corona heeft dan gaat de cliënt in isolatie en de mantelzorger (huisgenoot of nauw contact) in quarantaine. Dit hoeft niet als de mantelzorger in 2022 corona heeft gehad of meer dan 1 week geleden een boostervaccinatie kreeg. Zie de quarantaineregels op rijksoverheid.nl
- Als de mantelzorger zelf corona of coronaklachten heeft, stopt de mantelzorger met zorgen. Kijk of iemand anders de mantelzorg kan overnemen. Een familielid, de buren of vrienden. Lukt dat niet? Schakel dan professionele zorg in: de thuiszorg of de huisarts. Zie Het coronavirus en zorg voor thuiswonenden op rijksoverheid.nl
De praatplaten van de Dementie academie bieden mantelzorgers en familie tips en adviezen in tijden van corona. Er zijn adviezen over structuur, activiteiten, ontspanning, sociale contacten en communiceren. Ieder mens is anders, zoek daarom naar creatieve oplossingen die het beste passen bij de persoon en de situatie. Bedenk en bespreek met naasten en vertrouwde hulpverleners wat de beste aanpak is. Bekijk ook de handleiding bij de praatplaat.
Terug naar boven
Op de website MantelzorgNL staat een uitgebreide lijst van veelgestelde vragen over mantelzorgers en het coronavirus. De vragen gaan over: testen en vaccinatie, mondkapjes, de zorg voor je naaste thuis en de zorg voor je naaste in een zorginstelling.
Terug naar boven