Wat als thuis wonen niet meer gaat?

De meeste mensen met dementie beseffen dat het steeds slechter met hen zal gaan en dat thuis blijven wonen steeds moeilijker zal worden. Maar een verhuizing is niet iets waar iedere persoon even makkelijk mee om kan gaan. Daarnaast is het lastig te bepalen wanneer het moment is dat de verzorging van een persoon met dementie thuis onmogelijk wordt. Dat is namelijk voor iedereen anders, want geen situatie is hetzelfde.

Toename aantal crisisopnames

Wanneer een mantelzorger uitvalt of wanneer er gevaarlijke situaties ontstaan door bijvoorbeeld dwalen of agressie, dan kan het voorkomen dat een ongeplande acute opname nodig is. Het aantal van deze zogenaamde crisisopname neemt toe. Ook wordt er meer onderzoek naar gedaan. 

Uit een onderzoek van het Radboudumc en zorgorganisaties Waalboog en Geriant blijkt dat van alle 70-plussers die bij de afdeling geriatrie van het Radboudumc in Nijmegen met spoed worden opgenomen, de helft dementie heeft. Dit is een stijging van 10 tot 15% sinds de hervormingen in de zorg in 2015. Bij De Waalboog, een grote zorginstelling gespecialiseerd in dementie, is 70% van de opnames het gevolg van een crisis thuis. Men vermoedt dat deze resultaten niet alleen voor Nijmegen gelden, maar dat dit een landelijke trend is. 

Wanneer een crisisopname nodig is, veroorzaakt dit veel onrust bij zowel de persoon zelf, de omgeving als bij de zorgprofessionals. Daarnaast hebben zorginstellingen vaak wachtlijsten. Hierdoor kan het zo zijn dat mensen met crisisopname tijdelijk naar een andere zorginstelling moeten waar wel plek is. Dit kan zelfs buiten de eigen regio zijn.

Voorbereiding op een opname

Niet alle mensen met dementie en/of hun mantelzorgers willen praten over een verhuizing naar een verpleeghuis. Toch is het belangrijk om hier het gesprek over aan te gaan. Op die manier kun je een eventuele crisisopname voorkomen en de wensen bespreken. Bij dit gesprek is het handig om niet alleen de mantelzorger te betrekken, maar ook andere familie (bijvoorbeeld de kinderen). Vaak staan zij wat verder van de zorg en ondersteuning af, maar is het belangrijk om ook hun ervaring en meningen te horen over een eventuele opname. De casemanager of zorgtrajectbegeleider kan hierbij een belangrijke rol spelen.  

Video: als thuis wonen niet meer gaat

In bovenstaande online seminar van Zorgverzekeraar CZ (31 minuten) ‘Wat als thuiswonen niet meer gaat’ geven een casemanager, mantelzorger en een locatiemanager tips. De video is vooral gericht op mantelzorgers, maar is ook voor jou als zorgverlener heel interessant. 

Tijdelijke opname/respijtzorg

Soms kan het niet thuis wonen tijdelijk van aard zijn. Bijvoorbeeld doordat een mantelzorger zelf geopereerd moet worden of overbelast dreigt te raken. Deze zorg heet respijtzorg (vervangende zorg). Iemand met dementie kan tijdelijk worden opgenomen, bijvoorbeeld in een verzorgingshuis, verpleeghuis, zorghotel of zorgboerderij. Ook kan een vrijwilliger tijdelijk in huis komen zodat de persoon met dementie niet ergens anders naar toe hoeft. Een landelijke partij die hierbij ondersteuning biedt, (en veelal vergoed wordt door de zorgverzekeraar) is Handen in huis. Een casemanager of huisarts weet welke organisaties vervangende zorg en/of dagopvang aanbieden en kunnen dit ook regelen.

Woonvormen dementie

Als mensen met dementie niet meer thuis kunnen wonen, is een verhuizing naar een verpleeghuis of beschutte woonvorm vaak noodzakelijk. De afgelopen jaren worden er steeds meer verschillende woonvormen ontwikkeld. Het Trimbos-insituut onderscheidt op hoofdlijnen vijf typen woonvormen:

1. Verpleeghuizen waar grootschalige verpleeghuiszorg wordt geleverd.
2. Verzorgingshuizen met PG-units waar grootschalige verpleeghuiszorg wordt geleverd.
3. Woonvoorzieningen die kleinschalige zorg bieden met meer dan 36 bewoners.
4. Woonvoorzieningen die kleinschalige zorg bieden met maximaal 36 bewoners op een locatie waar ook andere zorg zoals verzorgingshuiszorg wordt geboden.
5. Woonvoorzieningen die uitsluitend kleinschalige zorg bieden met maximaal 36 bewoners.

Meer informatie over de verschillende woonvormen is te vinden in het eerste hoofdstuk van de monitor woonvormen van het Trimbos-instituut.

Particuliere verpleeghuizen

Naast de reguliere verpleeghuizen zijn er ook particuliere verpleeghuizen. Voor deze verpleeghuizen is geen indicatie nodig, maar betalen de bewoners/familie zelf voor de zorg. Daarom is wonen in een particulier verpleeghuis wonen niet voor iedereen weggelegd. Een maandelijkse bijdrage ligt tussen de 3500 à 5000 euro.

Hoe maak je een keuze?

Sommige mensen weten al naar welke organisatie ze graag willen als thuis wonen niet meer gaat, maar dit geldt niet voor iedereen. Op Zorgkaartnederland.nl staan beoordelingen van verpleeghuizen. Op Kiesbeter.nl staan alle kwaliteitsgegevens van zorginstellingen en kun je verpleeghuizen en locaties met elkaar vergelijken. Dit kan de mensen helpen om een goede keuze te maken. Gezien de wachtlijsten bij organisaties is op tijd inschrijven belangrijk wanneer er sprake is van een voorkeur voor een specifieke locatie.

Meer informatie

• Op Dementie.nl vind je veel informatie en tips voor mantelzorgers over de overgang van thuis naar het verpleeghuis.  
• Nieuwe vormen van wonen bij dementie. Informatie op de website van Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen Zorg.

Bronnen

• Dementie.nl
• Praten over gezondheid
• Verenso.nl
• 'Aantal spoedopnames ouderen met dementie stijgt explosief', De Gelderlander
• 'Crisisopname bij dementie komt zelden uit de lucht vallen', De Gelderlander