Veiligheid en valpreventie bij dementie
Vrijheid is belangrijk, ook bij mensen met dementie. Zij kampen met verdriet en frustratie als ze door hun ziekte vrijheid moeten inleveren. Aan de andere kant worstelen zorgprofessionals en mantelzorgers regelmatig met de vraag hoe zij voor voldoende veiligheid kunnen zorgen. Hoe ga je als professional er mee om als een persoon met dementie (vaker) valt of verdwaalt? Naarmate de ziekte vordert, nemen de dilemma’s in de zorg voor mensen met dementie toe. Vaak onbedoeld met vrijheidsbeperking tot gevolg.
Naarmate de dementie bij de persoon met dementie vordert, kan deze de situaties minder goed overzien en het risico op gevaar slechter inschatten. Zo ontstaat er een grotere kans dat de persoon met dementie zal vallen of zal (ver)dwalen.
Vallen bij dementie
Ouderen met cognitieve problemen en dementie vallen twee keer zo vaak als leeftijdsgenoten zonder deze problemen. Daarbij hebben ze vaak ernstiger letsel, herstellen zij minder snel en hebben een hogere kans op overlijden als gevolg van een val (Bridenbaugh & Kressig, 2020). Toch is er onvoldoende bekend in hoeverre een algemene aanpak voor valpreventie ook werkt voor ouderen met dementie.
Type dementie heeft invloed op risico vallen
Het type dementie blijkt invloed te hebben op het risico om te vallen. Zo hebben mensen met Lewy Body dementie meer kans om te vallen dan mensen met de ziekte van Alzheimer. Over andere typen dementie, zoals vasculaire dementie en dementie als gevolg van Parkinson, is nog onvoldoende duidelijkheid.
Gedragsproblemen vergroten kans op vallen
Verder toont onderzoek dat gedragsproblemen die vaak samen gaan met dementie de kans op vallen ook vergroten. Denk aan ronddwalen, impulsiviteit en problemen met inschatten van omgevingsrisico’s en eigen capaciteiten. De medicatie die hier voor wordt voorgeschreven (stemmingsstabilisatoren, antipsychotica en antidepressiva) zorgen daarnaast ook voor een groter risico op vallen. Mensen met cognitieve problemen of dementie hebben vaak ook moeite met uitvoerende functies als plannen, geheugen en aandacht. Dit gaat samen met loopstoornissen, balansproblemen en het terugtrekken uit dagelijkse activiteiten. Dit leidt vervolgens tot een negatieve spiraal van verminderde spierkracht, balans en verhoogd valrisico.
Factoren vallen
Vallen is een complex probleem dat vaak wordt veroorzaakt door meerdere factoren, zoals verminderde spierkracht, verminderd zicht en het vermogen om passend om te gaan met omgevingsrisico’s. Lees hier meer over op de pagina over het thema Valpreventie. Cognitieve stoornissen zijn van invloed op deze factoren en zorgen daardoor voor een groter valrisico.
Signaleren van verhoogd valrisico bij ouderen met dementie en cognitieve stoornissen
Vroegsignalering van verhoogd valrisico is cruciaal. Een proactieve houding van de wijkverpleegkundige of casemanager dementie kan bijdragen aan het verlagen van het risico op vallen en het beperken van de gevolgschade. Motorische problemen zijn namelijk vaak al zichtbaar vóór de diagnose van dementie. Er is nog weinig bekend over geschikte screeningstools om valrisico in kaart te brengen bij deze doelgroep. Het toetsen van uitvoerende functies en het afnemen van een looptest met dubbeltaak lijken hierin relevant te zijn. Om een verhoogd valrisico bij ouderen vroegtijdig te signaleren kan de Valanalyse van VeiligheidNL worden gebruikt.
Lees meer
- Lees meer over valpreventie bij mensen met dementie op de pagina Valpreventie bij dementie.
- Weten hoe je als zorgverlener mensen met dementie kan ondersteunen wanneer hij of zij gaat dwalen? Lees het op de pagina Omgaan met (ver)dwalen.
- Lees meer over valpreventie bij dementie in de wijk.
Bronnen
Tips over veiligheid en valpreventie
Praktijkvoorbeelden van veiligheid en valpreventie
Deel deze pagina via:
