Digitale zorg en Wet zorg en dwang

De kern van de Wet zorg en dwang is ‘nee, tenzij’. Het uitgangspunt is dat dwangmaatregelen niet thuishoren in de zorg voor ouderen of gehandicapten. Cliënten krijgen uitsluitend zorg die in het zorgleefplan is opgenomen. Er worden alleen die vrijheidsbeperkende maatregelen genomen waar de cliënt mee instemt.

• Lees meer over de Wet zorg en dwang en onvrijwillige zorg

Wzd en digitale zorg

De Wet zorg en dwang is regelmatig van toepassing bij digitale technologieën die het zorgproces ondersteunen bij cliënten met dementie. Zowel bij mensen die thuis wonen als in een verpleeghuis. Met name bij technologieën die helpen bij het bewaken en observeren van een cliënt. Het gaat dan bijvoorbeeld om plaatsing van sensoren op de kamer of appartement.

Zorgtechnologieën die onder de Wzd vallen

Verschillende digitale technologieën vallen binnen de Wzd als deze worden toegepast bij mensen met dementie, waaronder onderstaande. Er wordt namelijk op een of andere manier toezicht gehouden op de cliënt:

• Medicijndispenser
• Beeldschermzorg
• Leefstijlmonitoring
• Heupairbag
• Externe leefcirkels
• Slimme inco
• Bedsensor (op de website van Vilans)
• Derde generatie zorgdomotica

Wanneer de cliënt zich verzet tegen een van deze zorgtechnologieën of er is geen toestemming van de cliënt of vertegenwoordiger, dan is er sprake van onvrijwillige zorg. Het is dan verplicht om het stappenplan Wzd in te zetten.

• Lees meer over het stappenplan Wzd

Onvrijwillige zorg bij digitale zorg

Wanneer een cliënt met dementie verzet vertoont en bepaalde zorg weigert, kan dit op twee manieren worden uitgelegd:

• De cliënt is het niet eens met het gebruik van de zorgtechnologie.
• De cliënt ervaart ongemak door het gebruik van de technologie en vertoont daardoor afwijkend gedrag, bijvoorbeeld het lostrekken van clips of het verwijderen van sensoren.

Afwijkend gedrag kan dus een uiting van verzet zijn. Het is belangrijk daar alert op te zijn. De motivatie of oorzaak maakt niet uit. In beide gevallen is er sprake van onvrijwillige zorg en is het doorlopen van het stappenplan Wzd noodzakelijk.

Cliënten uiten mogelijk verzet op verschillende manieren. We geven een paar voorbeelden uit de praktijk:

Niet meer thuis naar de wc

Leefstijlmonitoring maakt gebruik van een netwerk van kleine bewegingssensoren verspreid door de woning. Sommige cliënten denken onterecht dat de sensor in de wc een camera is. Dit kan tot afwijkend gedrag leiden. De cliënt gaat bijvoorbeeld niet meer thuis naar de wc, maar in een café of restaurant verderop in de straat. Dit is een uiting van verzet en dus onvrijwillige zorg.

Stekkers uit het stopcontact 

Sommige cliënten halen bij het gebruik van leefstijlmonitoring in de slaapkamer de stekkers van de sensoren uit het stopcontact. De flikkerende lampjes houden hen uit de slaap of zij hebben het gevoel bekeken te worden.

Clip van de slimme inco

Bij gebruik van het slimme incontinentiemateriaal trekken sommige cliënten de clip op het materiaal eraf en gooien deze weg. Deze vinden zij bijvoorbeeld niet comfortabel aanvoelen. Dit kan als verzet worden gezien.