Toon zoekbalkToon menu

Kennisplein voor verpleging, verzorging, zorg thuis en eerste lijn
Eten en drinken

Wat te doen bij verslikken

Wanneer een cliënt zich verslikt, komt eten of drinken in de luchtpijp terecht. In de meeste gevallen zal de cliënt die zich verslikt een hoestbui krijgen. Hoesten zorgt ervoor dat datgene wat in de luchtpijp is gekomen er als het ware 'uit wordt geblazen'. Als de cliënt het benauwd krijgt, niet meer kan praten of hoesten, geen lucht meer kan krijgen en blauw wordt, moet je ingrijpen.

Direct naar:

Aandachtspunten
Hulp bij verslikken in vloeistof
Hulp bij verslikken in vast voedsel
Signaleringslijst verslikken voor cliënten met beperking
Hulp bij verslikken bij cliënt in rolstoel

Aandachtspunten

  • Verslikken in dik vloeibaar en vast voedsel komt minder vaak voor, maar levert een groter gevaar op dan verslikken in dun vloeibaar voedsel.
  • Probeer rustig te blijven en waarschuw bij een dreigende verstikking altijd een arts of bel 112.
  • Laat de cliënt niet alleen.
  • Benoem wat je gaat doen. Wanneer een cliënt schrikt van een handeling of aanraking zal hij reflexmatig inademen waardoor de voedselbrok nog verder de keel in kan schieten.
Terug naar boven

Hulp bij verslikken in vloeistof

  • Hulp bij hoesten: help de cliënt met het zelf hoesten door uit te leggen zo rustig mogelijk adem te halen en krachtig te hoesten. Laat de cliënt voorover buigen en houd de cliënt vast zodat hij niet voorover valt tijdens het hoesten. Leg de cliënt in rechterzijligging met het hoofd naar beneden.
  • Uitzuigen van de keelholte: zuig de keelholte van de cliënt uit met een dikke sonde.
  • Zuurstof: dien, indien mogelijk, zuurstof toe.

Aandachtspunten hierbij zijn:

  • Ga NIET tussen de schouders slaan als de cliënt zich verslikt in drinken. Het slaan onderbreekt het hoestritme en dat is niet goed.
  • Geef geen slokje water na het verslikken: dit maakt het alleen maar erger. De hoestprikkel kan dan weer uitgelokt worden.
Terug naar boven

Hulp bij verslikken in vast voedsel

Reinig mond en keelholte (lepelen)

Probeer eerst de voedselbrok die achter in de keel zit met de hand te verwijderen.

  • Plaats twee gestrekte vingers van elke hand achter de kaakhoek, zo dicht mogelijk bij het oor, om de mond te openen.
  • Druk met de duimen op de kin om de mond te openen. Haal een loszittend kunstgebit uit de mond.
  • Druk met de duimen op de kin om de mond te openen.
  • Probeer met 1 of 2 vingers het voorwerp met een ‘lepelende’ of ‘pakkende’ beweging eruit te halen.

Als de cliënt niet (effectief) hoest en bij bewustzijn is

  • Geef 5 slagen op de rug tussen de schouderbladen: 1) ga aan de zijkant iets achter de cliënt staan, 2) ondersteun de borstkas met één hand en laat de cliënt voorover buigen, en 3) geef met de hiel van de hand snel na elkaar 5 slagen tussen de schouderbladen.
  • Controleer of de slagen de luchtwegbelemmering hebben opgeheven.
  • Hebben de slagen hun werk niet gedaan, voer dan 5 keer buikstoten (Heimlichmanoeuvre) uit:
    • Ga achter de cliënt staan en sla de armen om het bovenste deel van de buik.
    • Laat de cliënt voorover leunen.
    • Maak een vuist en plaats deze op het bovenste deel van de buik.
    • Pak de vuist met de andere hand en trek met de hand de vuist met een snelle beweging naar je toe en naar boven.
    • Herhaal dit 4 keer.
  • Als de luchtwegbelemmering nog steeds bestaat: blijf de rugslagen en de buikstoten met elkaar afwisselen.
  • Als de cliënt het bewustzijn verliest: start borstcompressies.
    Bij een bewusteloze cliënt kan lepelen door de verslapping van de spieren soms ook nog helpen.

NB Wanneer de cliënt op de grond ligt en het lukt niet hem overeind te krijgen:

  • Cliënt op zijn rug draaien.
  • Het hoofd opzij leggen.
  • Met twee vuisten krachtig onder de ribbenboog duwen, schuin omhoog.
  • Dit zo nodig herhalen.
Terug naar boven

Signaleringslijst verslikken voor cliënten met beperking

Het verslikken van mensen met een verstandelijke beperking ziet er soms anders uit dan we gewend zijn. De Signaleringslijst Verslikken is een hulpmiddel om erachter te komen of de cliënt met een beperking zich wel eens verslikt. Deze Signaleringslijst heeft acht korte vragen en is snel en gemakkelijk in te vullen. Na afloop weet je direct of een cliënt zich verslikt of niet.

Terug naar boven

Hulp bij verslikken bij cliënt in rolstoel

De Heimlich manoeuvre wordt vaak aangeleerd in een situatie waarbij de helper achter de cliënt gaat staan. Bij cliënten in een rolstoel is dat niet altijd mogelijk. In deze filmpjes van het ALS Centrum Nederland wordt de Heimlich manoeuvre uitgevoerd terwijl je voor de cliënt zit. Er is een filmpje voor als je alleen bent en voor samen.

https://youtu.be/LjY-Fr-1Oe4

https://youtu.be/lAGPlm78juc

Terug naar boven

Deel deze pagina
Deel via Whatsapp
Print
Deel via Facebook
Deel via Twitter
Deel via LinkedIn
Deel via Mail

Bronnen

Laatst bijgewerkt: 23 januari 2017

Reageer op deze pagina

Wil je reageren op Zorg voor Beter? Lees dan eerst de spelregels door.



Reacties

Marian de van der Schueren 29/3/2023

Beste Zorgje,
Het is een ethische kwestie wat te doen bij verstikking (Heimlich werkt niet) en een niet-reanimeren beleid. Als je op internet kijkt dan zie je dat deze vraag veelvuldig wordt gesteld en dat het een individuele afweging vraagt wat je wel/niet moet doen op zo'n moment. Helaas is een forum zoals dit, met korte vraag- en antwoordmogelijkheden, niet geschikt een dergelijke moeilijke vraag adequaat te kunnen beantwoorden

zorgje 25/3/2023

wat moet je doen nadat heimlich niet werkt en client stikt maar er is ee niet reanimeer beleid van toepassing, op dat moment laten gaan of hoe verder?

Vincent 24/12/2020

@Katrine
Ik denk dat met Mug het woord muur wordt bedoeld.

Mariska 2/9/2020

Het filmpje is heel fijn en duidelijk van de 'rolstoel heimlich' maar is er ook een uitgeschreven variant van? Deze kan ik nergens vinden op het internet.
Ik werk op een woongroep en heb een cliënt in de rolstoel die zich wel eens verslikt. Ik zou graag een uitgeschreven protocol op de groep hebben liggen zodat ook collega's die niet vaak bij ons werken weten wat ze moeten doen.

Karine 4/2/2020

Wat wordt bedoeld met 'met je rug voor de mug staan?' Ik begrijp deze zin niet.

Jens Colsters 9/12/2018

Beste Tess

Als je alleen bent en er komt een voedingsmiddel bijvoorbeeld stukje brood of stukje appel in je luchtpijp, probeer dan vooral rustig te blijven en goed te hoesten. Als dat echt niet lukt dan ga je met de rug bij een muur staan (op je kamer bijvoorbeeld). Wat je dan doet is met je rug voor de mug staan en dan met volle kracht naar achteren lopen tegen de muur. Hierdoor krijg je een klap op de longen en zal het stukje hopelijk eruit vliegen.

Ook kan je de Heimlich greep toepassen op jezelf

Met vriendelijke groet,
Jens Colsters

Hilde Bosschers 5/12/2018

Beste Tess,

Wanneer je jezelf verslikt zal de eerste reactie zijn dat je moet hoesten. Het is van belang deze natuurlijk reactie niet te onderdrukken en krachtig te hoesten. Mocht dit niet helpen dan is het ook mogelijk de Heimlich greep op jezelf toe te passen. Uitleg hierover staat op de volgende site.
https://nl.m.wikihow.com/De-Heimlichgreep-op-jezelf-uitvoeren
Als het gaat om het verslikken in vloeistof dan zal hoesten zeer waarschijnlijk voldoende zijn. Is er een klein object in de luchtpijp gekomen, dit kan voedsel zijn maar ook een dopje bijvoorbeeld, dan is hoesten soms niet afdoende en kan de Heimlich greep de oplossing zijn. Mijn advies zou zijn om bij geen succes direct 112 te bellen en de telefoon op speakerstand te zetten.

Hartelijke groeten,
Hilde Bosschers

Tess 20/11/2018

Mooi artikel voor wat te doen als anderen zich verslikken, maar wat als je zelf stikt? Wat kan je doen als je alleen bent en je dreigt te stikken?

Dicky Smilde 19/1/2017

Op de site van het ALS centrum Nederland staan enkele filmpjes over verslikken bij mensen met ALS. Een van die filmpjes laat zien hoe u de heimlich manoeuvre kunt doen terwijl u voor de patiënt zit. In het fimpje wordt de Heimlich manoeuvre toegepast bij een ALS-patiënt in rolstoel en waarbij 1 hulpverlener of mantelzorger in de buurt is. Ik vind het wel een verhelderend filmpje.

Janny 1/12/2016

Als er een bewoner zich verslikt, en deze zit in een rolstoel, wat is dan de handeling die je moet doen?

Anne van Voorthuizen 15/11/2016

Beste Lily,
Je hebt gelijk, het zou mooi zijn om hiervan goede filmpjes te zien. Maar helaas bestaan die (nog) niet. Mocht iemand ze kennen, laat het ons weten!

Lily 12/11/2016

U beschrijft hierboven de technieken om slikken te voorkomen en te verhelpen. maar het beste daarvoor is dat u perhandeling ook een video laat zien, dit is beter te leren dan alleen te lezen en mogelijkheid om verkeerd te doen, het gaat hier om leven en dood. dus graag video's aanbieden.

Sonja Peters 25/2/2016

Geachte heren van Rossum en Pietings,
Allereerst ook aan u mijn excuses voor mijn late reactie. Wellicht heft u inmiddels op een andere weg actie ondernomen om uw klachten te verhelpen.
Het is uitermate vervelend om dergelijk ervaringen te maken.
Allereerst wil ik u meedelen dat, wanneer u zich verslikt in water, dit heel vervelend voelt maar niet schadelijk is. Mits water in uw longen terecht komt, dan kunnen uw longen dit water zelf "wegwerken".
Verder is het lasting om uw vragen op afstand te beantwoorden.
Ik wil u dan ook gelijk adviseren om een logopedist op te zoeken in uw region die uw situatie nader in kaart brengt en onderzoeken uitvoert om achter de oorzaak van uw slikklachten te komen.
Mocht u online willen zoeken naar logopedisten dan kunnen de volgende trefwoorden u verder helpen: slikken, dysfagie (de vakterm voor slikstoornissen), slikteam.
Ik wens u veel success toe!
Veel groeten,
Sonja Peters

Sonja Peters 25/2/2016

Beste Marian en Marleen,
Excuses voor mijn late reactie.
Graag reageer ik nu alsnog op de vraag rondom reanimatie bij verslikken.
Na overleg met een collega geef ik het volgende advies dat grotendeels overlapt met het advies van het Rode Kruis over het handelen bij verslikken (http://www.rodekruis.nl/eerste-hulp/wat-te-doen-bij/verslikking?gclid=CLzuvKu2psoCFWgUwwodr08EFw). Hierbij geef ik enkel advies als logopedist. Voor medisch advies rondom reanimatie zou toch een medicus moeten reageren.
1. Kenmerken van verslikken die je kunt waarnemen zijn: hevig hoesten, rood/blauw aanlopen van het gelaat. Moedig de persoon aan om flink te hoesten en te blijven hoesten. Veelal wordt stikken op deze manier voorkomen.
2. Buig het bovenlichaam van de persoon naar voren en klop een aantal keer tussen de schouderbladen.
3. Pas de Heimlich-greep ("buikstoten") toe.
Indien deze technieken niet baten:
4. BEL gelijk 112 of binnen een instelling de desbetreffende intantie voor medisch advies rondom reanimatie!
5. Leg de persoon in zijligging en controleer met je eigen vinger of je eten in de keel van de persoon kunt voelen en handmatig kunt verwijderen.
Moedig de persoon aan om ook in zijligging te hoesten.

Pieter Pietings 14/1/2016

Ik heb dezelfde verschijnselen als mijnheer Peter van Rossum.
Bij het minste speeksel dat in de luchtweg komt slaat de luchtweg dicht.
Bijna niets meer in te ademen of uit te ademen.
Dit duurt wel een paar minuten eer er terug een beetje lucht binnen komt.
Kan hier een spier ontspannende spray de bovenste luchtweg openen?

Marleen Versteeg 13/1/2016

Beste Marian,
Van een van de organisaties die lid is van de Vilans KICK- protocollen, kreeg ik de volgende vraag:
Op de website van het kennisplein (en ook in de informatie in de protocollen) staat bij eerste hulp bij verslikken de volgende passage:
Probeer rustig te blijven en waarschuw een arts. Laat de persoon niet alleen! NB Als de cliënt het bewustzijn verliest:
- Bel direct 112 (of arts)
- Begin met reanimeren als cliënt buiten bewustzijn is en niet meer normaal ademt
Door een incident bij ons zijn we hier eens in detail naar gaan kijken. Onze artsen geven aan dat ingrijpen bij verstikking nooit reanimatie is. In ons reanimatiebeleid staat: Het vrijmaken van de luchtwegen bij verslikken of dreigende verstikking valt niet onder reanimatie. Bij een dreigende verstikking door verslikking kan in het uiterste geval hartmassage worden toegediend.
Het geeft nu verwarring bij medewerkers, in de informatie van Vilans wordt er bij Eerste hulp bij verslikken wel gesproken over reanimatie. Medewerkers raken dan in vertwijfeling of mensen met een niet-reanimeer verklaring wel moeten worden geholpen met hartmassage bij dreigende verstikking.
Zou dit gewijzigd, verduidelijkt kunnen worden?
Marian, ik vind hierover niets in der ichtlijnen die je als bron op deze webpagina hebt staan. Wel staat het hier: http://www.rodekruis.nl/eerste-hulp/wat-te-doen-bij/verslikking?gclid=CLzuvKu2psoCFWgUwwodr08EFw
Ik ben het wel eens met de vragenstelster dat we dit moeten verduidelijken. Zoals het er nu staat zou je kunnen denken dat mensen die dreigende te stikken en die een niet reanimeren verklaring hebben, niet geranimeerd hoeven worden.
Groet, Marleen Versteeg
Vilans

Peter van Rossum 1/12/2015

De laatste tijd heb ik regelmatig last van verslikken. Altijd ivm vloeistof, ook regelmatig in mijn speeksel bijv. bij een lachbui. Het is zo heftig dat mijn omgeving zich rot schrikt. Ik kan dan nnet anders dan pogingen doen om heftig in te ademen, wat dan niet lukt. Totale paniek. Ik loop heen en weer te springen tot ik eindelijk wat lucht heb. In mijn omgeving ken ik niemand die dit zo erg heeft als ik en mensen die dit meemaken verklaren ook dit nooit zo hebben gezien. Mijn vraag is dam ook:hoe kan ik dit voorkomen en, als het gebeurt: hoe zorg ik ervoor dat ik rustig blijf. Hoesten of zgn. rustig blijven ademen lukt mij absoluut niet bii zo'n aanval.
Met vriendelijke groet.
Peter van Rossum.

Sonja Peters 6/11/2015

Beste meneer Fauser,
Ik begrijp uw vraag en ook dat u erg bent geschrokken van deze gebeurtenis!
Excuses voor de late reactie, deze is niet direct via dit portal bij mij terecht gekomen.
Mijn eerste vraag terug aan u is nu, vijf dagen na uw verslikken of u nog klachten ervaart (denk daarbij aan klachten m.b.t. uw ademhaling, last van uw keel, verhoogde temperatuur o.i.d.)?
U vraagt of er nu nog eten in uw luchtpijp zit. Mijn vermoeden is in eerste instantie dat dit niet het geval is. U hebt flink gehoest wat ervoor zorgt dat eten juist verwijderd wordt uit uw luchtwegen. U geeft ook aan het voedsel uiteindelijk te hebben kunnen doorslikken wat erop duidt dat het in de slokdarm is beland.
U vraagt ook waarom u zo hevig hebt moeten hoesten. Wanneer eten of ook drinken de luchtpijp in dreigt te lopen dan voelt uw keel waaronder het slijmvlies op uw stembanden dit. Dit zet uw lichaam aan tot hoesten. Door hoesten hoest u eten op dat óf al in de luchtpijp is gegeleden óf mogelijk op uw stembanden ligt.
Het hevige hoesten zorgt er dus voor dat het eten opgehoest wordt en opnieuw en deze keer juist kan worden doorgeslikt waardoor het voedsel in uw slokdarm belandt.
Ik geef dit antwoord ervan uitgaande dat u verder een gezond persoon bent zonder slikklachten.
Ik hoop uw vraag voldoende te hebben beantwoord.
Met een vriendelijke groet,
Sonja Peters

Lex Fauser 1/11/2015

Graag wil ik hier op reageren met een vraag. Tijdens het eten van hutspot verslikte ik me deze avond (zondag 1-11-2015) ongans. Ik voelde een brok brij eten in mijn keel vastzitten en stikte haast. Het leek echt alsof er wat hutspot in mijn luchtpijp zat. Ik moest wel flink hoesten maar die brij eten kwam niet terug. Het enige wat ik kon doen was het toch doorslikken en dat lukte. Hierna kreeg ik klachten wat leek op een angstaanval: zweten, draaierig en raar gevoel. Ik bleef nog wat nahoesten en mijn keel voelt tijdens het schrijven hiervan (een dik half uur na de verslikking) nog erg geïrriteerd. Soms moet ik nog een klein beetje hoesten en heb ik een beetje last van een loopneus.
Vraag: zit er nu nog eten in mijn luchtpijp of ging het eten toch door mijn slokdarm, maar ging dat wat moeizaam omdat het brok eten te groot was en voelde ik dat? Maar waarom moest ik dan zo hoesten en voelde ik dat ik bijna stikte?
Hoor graag uw antwoord.
Bvd.
Met vriendelijke groet,
Lex Fauser.