Oorzaken en gevolgen van eenzaamheid
Eenzaamheid kan allerlei oorzaken hebben. Bijvoorbeeld een verandering in iemands leven of een gebrek aan bepaalde vaardigheden. Het kan iedereen overkomen. Tegelijkertijd heeft eenzaamheid ingrijpende gevolgen. Zo heeft eenzaam zijn grote invloed op iemands welbevinden. Daarnaast kan eenzaamheid psychische en fysieke klachten veroorzaken, denk aan een depressie, of hart- en vaatziekten.
Oorzaken van eenzaamheid
Eenzaamheid kan een duidelijk aanwijsbare oorzaak hebben, maar kan ook komen door een combinatie van factoren. Dit zijn een aantal oorzaken van eenzaamheid:
Verandering van relaties
- Je ziet meer eenzaamheid bij alleenstaande mensen. Een scheiding of verlies van een partner veroorzaakt vaak eenzaamheid. Ook in een slechte relatie kan iemand zich toch erg eenzaam voelen. Hij voelt zich dan alleen in de relatie.
Omstandigheden
- Geld speelt een rol in sociaal contact. Als je weinig geld hebt, kun je bewust of onbewust besluiten activiteiten uit de weg te gaan. Dit speelt ook een rol als iemand werkloos wordt en minder te besteden krijgt. Bovendien verliezen mensen die werkloos worden of met pensioen gaan vaak het contact met oud-collega’s.
- Mantelzorgers die intensief en langdurig zorgen voor een naaste kunnen zich eenzaam gaan voelen. Vooral als zij door de mantelzorg aan huis gebonden zijn.
- Bij mensen die gepest worden leiden contacten met anderen tot pijn, verlies van zelfvertrouwen en angst.
- Na een verhuizing moeten mensen een nieuw sociaal netwerk in de buurt opbouwen. Ook zie je in buurten die sterk veranderen van samenstelling dat achterblijvers – vaak ouderen – zich eenzaam kunnen gaan voelen.
Persoonlijke situatie
- Voor veel mensen met autisme zijn sociale contacten met anderen buiten de eigen familie een uitdaging. Dit is een belangrijke risicofactor voor eenzaamheid. Ook mensen met een depressie verliezen sociale contacten en vereenzamen. Andersom kan eenzaamheid leiden tot depressieve gevoelens. Voor mensen met dementie geldt dat de dementie een belemmering vormt voor betekenisvol contact. Ook voor de partner van iemand met dementie kan eenzaamheid op de loer liggen. Verder zie je vaak eenzaamheid bij mensen met een psychiatrische aandoening of een psychose.
- Wanneer iemand ‘anders’ is, als hij afwijkt van de norm die geldt in zijn omgeving, kan hij te maken krijgen met onbegrip en eenzaamheid.
- Mensen met een chronische ziekte voelen zich vaker eenzaam dan mensen zonder chronische ziekte. Ook bij mensen met een ernstige lichamelijke beperking zie je vaak eenzaamheid (28 procent sterk eenzaam).
- Niet iedereen maakt even gemakkelijk contact, persoonlijke eigenschappen spelen een rol. Denk daarbij aan een gebrek aan sociale vaardigheden, een negatief zelfbeeld of sterke verlegenheid.
- Iemand met een sterke wens tot veel goede relaties, voelt zich eerder eenzaam dan als hij die behoefte niet heeft.
Negatieve spiraal
Het negatieve gevoel van eenzaamheid is net zo’n soort pijnsignaal als honger. Dit signaal motiveert mensen om aansluiting te zoeken met anderen. Maar als het dan niet lukt om sociale relaties te verbeteren en zij vereenzamen, kunnen zij in een neerwaartse spiraal terechtkomen. Dit is een spiraal van zich terugtrekken, het stijgen van het stressniveau, het ontwikkelen van negatieve denkpatronen, het dalen van zelfwaardering en het zich vervolgens steeds verder terugtrekken.
Gevolgen en invloed op de gezondheid
Eenzaamheid heeft een grote invloed. Het leidt tot gezondheidsrisico’s, minder meedoen in de samenleving en een gevoel dat welzijn of geluk tekortschiet. Helemaal als het gevoel van eenzaamheid langer aanhoudt. Eenzaamheid verhoogt zelfs de kans op vroegtijdig overlijden. Als de gevolgen de eenzaamheid versterken ontstaat er een vicieuze cirkel.
Eenzaamheid veroorzaakt gezondheidsrisico's
Uit onderzoek blijkt dat eenzaamheid het immuunsysteem negatief kan beïnvloeden. Een chronisch gevoel van eenzaamheid is even ongezond als het roken van een pakje sigaretten per dag. Eenzaamheid kan ook leiden tot depressie en een verhoogd risico op hartziekten en de ziekte van Alzheimer. Mensen die eenzaam zijn vertonen vaker ongezond gedrag: weinig bewegen, minder gezond eten en meer gebruik van verslavende middelen. Daardoor lopen ze een groter risico op overgewicht, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.
Eenzaamheid maakt ongelukkig
Mensen zijn sociale wezens. Ze hebben elkaar praktisch en emotioneel nodig. Eenzaamheid geeft een gevoel van leegte en algemene ontevredenheid over het leven. Iemand die eenzaam is zorgt vaak minder goed voor zichzelf, waardoor een negatieve spiraal ontstaat.
Minder meedoen
Eenzaamheid kan ervoor zorgen dat iemand zich terugtrekt. Omdat iemand die eenzaam is weinig sociale contacten heeft, denkt hij dat anderen hem niet leuk vinden. En dus gaat hij sociale gelegenheden uit de weg.
Risico op overlijden
Eenzaamheid verhoogt de kans op voortijdig overlijden. In onderzoek onder 55-plussers bleken mensen die het hoogst scoorden op eenzaamheid meer kans te hebben om te overlijden dan degenen die er het laagst op scoorden. Daarnaast toonden verschillende onderzoeken verbanden aan tussen eenzaamheid en zelfmoordgedachten.
Lees meer over de gevolgen van eenzaamheid.
Bronnen
Deel deze pagina via:
