Routeplanner bij dilemma’s in de zorg

Gepubliceerd op: 01-04-2020

De Routeplanner bij dilemma’s in de zorg helpt zorgverleners in de verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) (in opleiding) bij het herkennen, agenderen, omgaan met en leren van dilemma’s in de zorg. Het gaat hierbij om dilemma’s die voorkomen in interactie met cliënten, naasten en collega-zorgprofessionals. Download de Routeplanner onderaan deze pagina bij 'Downloads' (pdf).

Dagelijkse vragen

Een ethisch dilemma klinkt alsof het heel complex is, maar het gaat ook om simpele dingen. Vaak gaat het in de zorg om vragen die dagelijks kunnen terugkomen. Vragen in bepaalde situaties die niet volgens de bekende wegen op te lossen zijn en waarvoor zorgverleners worden teruggeworpen op hun eigen waarden en normen.

Voorbeelden van dilemma's

Een cliënt ervaart dat sommige zorgverleners ruw zijn in hun handelen en taalgebruik. De cliënt vraagt zich af of ze dit kan zeggen en tegen wie. Of: een cliënt wil een behandeling niet, terwijl zijn familie dit wel wil. Hoe handhaaf ik me dan als zorgverlener? Een ander voorbeeld: een cliënt kan zelf zijn brood smeren. Eén zorgverlener zegt: ‘Ik smeer zijn brood want dan heeft hij meer aan de ochtend.’ Terwijl een andere zorgverlener zegt dit niet te doen om zijn zelfredzaamheid te behouden.

Niet blijven rondlopen met een dilemma

Veel zorgverleners bespreken dilemma’s pas als er een onhoudbare situatie is ontstaan. Een klein probleem kan als het niet besproken wordt, steeds groter en ingewikkelder worden. Als het niet lukt om tot één afspraak te komen, kan de cliënt zelfs zorgverleners tegen elkaar uitspelen. Het wordt een soort kluwen die op een gegeven moment niet meer te ontwarren is. Soms weet je zelfs niet meer hoe het is begonnen.

Handvatten en tools om in gesprek te gaan

De routeplanner geeft handvatten en tools om eerder in gesprek te gaan met cliënten, naasten en het team. Dan kun je gemakkelijker samen met je team leren op welke manier je met elkaar in gesprek kunt gaan en bijvoorbeeld een dilemma-bespreking houden. Zodat je steeds beter weet hoe je dilemma’s vroegtijdig kunt herkennen en mogelijk zelfs kunt voorkomen. 

Kies je eigen route

De publicatie geeft nieuwe inzichten, inspiratie en handvatten om dilemma’s beter en sneller te herkennen, te agenderen, er goed mee om te gaan en er met je team van te leren. Wanneer je een dilemma hoort, ziet of ontdekt, is het belangrijk dat je een afweging maakt hoe en waar je het dilemma kunt benoemen en agenderen. De routeplanner helpt je om daarbij je eigen route te kiezen.

Werkplaats dilemma's in de zorg

Hoe herken je dilemma’s? Hoe zet je ze op de agenda? Hoe ga je ermee om? En wat leer je ervan? In de werkplaats 'Dilemma’s in de zorg' (2019-2020) gingen 9 teams uit 3 zorgorganisaties (waaronder Surplus en Opella) met deze vragen aan de slag. Hun ervaringen en inzichten zijn vertaald naar de ‘Routeplanner bij dilemma’s in de zorg’ die ontwikkeld is voor praktijk en onderwijs. Hogeschool Arnhem Nijmegen, Hogeschool Rotterdam en ROC Utrecht werkten eveneens mee aan de werkplaats. Verder was er een expertgroep betrokken met ervaringsdeskundigen, hbo-docenten, experts ethiek en medewerkers van ActiZ en V&VN.