Zelfmanagement en gezondheidsvaardigheden

Cijfers van het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel (2018) laten zien dat 1 op de 3 Nederlanders (36,4%) minder gezondheidsvaardig is. Zij hebben moeite om informatie over hun ziekte te begrijpen en hun weg te vinden in de zorg. Vaak hebben ze meer problemen met hun gezondheid.

Ondersteuning vanuit de huisartsenpraktijk

Zelfmanagement ondersteunen bij mensen die minder gezondheidsvaardig zijn vergt veel tijd en aandacht. Maar deze aanpak levert veel op. Binnen een huisartsenpraktijk of gezondheidscentrum is vaak al veel mogelijk om mensen die minder gezondheidsvaardig zijn te ondersteunen. Denk aan een aangepaste wachtkamer, foldermateriaal, video's en passende gespreksvoering. Huisartsengroep Damzicht in Schiedam heeft deze aanpassingen doorgevoerd. Zij zijn mede-ontwikkelaar van de hierboven genoemde handreiking en hebben in Schiedam een taalnetwerk opgezet. Huisarts René Koop vertelt in de video wat het traject hem en zijn team opleverde:

Passende ondersteuning vanuit de wijk

Eerstelijns zorgverleners doen er goed aan zowel binnen als buiten de muren van de praktijk te kijken, als het gaat om het bieden van de juiste ondersteuning. Mensen met minder gezondheidsvaardigheden lopen vaak op meerdere gebieden tegen problemen aan. In Schiedam werken verschillende organisaties samen om deze groep mensen te ondersteunen. Zij maakten gebruik van de handreiking 'Aandacht voor zelfmanagement én gezondheidsvaardigheden'. Bekijk de video: 

Signalen herkennen

Om mensen met minder gezondheidsvaardigheden goed te kunnen helpen is het belangrijk dat je als zorgverlener de signalen herkent, zoals een patiënt die: 

• te laat, niet of lange tijd niet op een afspraak verschijnt
• de benodigde formulieren niet van tevoren invult
• een onsamenhangend verhaal vertelt
• directief overkomt
• altijd dezelfde vragen stelt
• vraagt: kunt u dit voor mij invullen? Ik schrijf zo onleesbaar
• zegt dat de bijsluiters zo ingewikkeld zijn
• zegt dat zijn kinderen de boodschappen voor hem doen
• zegt dat hij nooit leest, de televisie geeft informatie genoeg 

Bied laagdrempelige informatie aan

De manier van communiceren en informatie aanbieden kan veel verschil maken in de zorg voor mensen die minder gezondheidsvaardig zijn. Door laagdrempelige voorlichtingsmaterialen aan te reiken, bevorder je de gezondheidsvaardigheden van je patiënt of cliënt. Bijvoorbeeld de website Begrijp je lichaam.

Pas je communicatie aan

De manier waarop je communiceert, kan zorgen voor meer begrip bij de patiënt of cliënt. Tips voor goede communicatie zijn:

• Gebruik visuele middelen: video’s, plaatjes.
• Gebruik eenvoudige taal, maar blijf iemand wel als volwassen persoon aanspreken.
• Gebruik eenvoudige woorden. Niet: ‘de jeugd van tegenwoordig’, maar ‘kinderen van onze school’
• Stel maar één vraag tegelijk.
• Beperk de informatie tot 3-5 kernpunten en prioriteer deze.
• Moedig mensen aan om vragen te stellen.
• Gebruik de terugvraagmethode.