Tool Wat er toe doet
De online tool ‘Wat er toe doet’ helpt ouderen om aan de hand van 4 vragen te verhelderen wat zij écht belangrijk vinden in het leven:
- Wat is voor mij belangrijk in het leven?
- Wat is NU voor mij belangrijk in het leven?
- Wat wil ik kunnen doen?
- Wat heb ik nodig om dit te kunnen doen?
De tool werkt eenvoudig en snel. Door te klikken op afbeeldingen geeft de cliënt aan wat belangrijk is. De antwoorden geven inzicht in de wensen en voorkeuren van de cliënt. Maak een print van de uitkomst en gebruik dit als input voor het gesprek tussen de cliënt, zijn familie en de zorgverlener(s).
Spinnenweb en gesprekstools positieve gezondheid
Positieve gezondheid biedt ook mooie aanknopingspunten om in gesprek te gaan over de wens van de cliënt. Onderzoeker Machteld Huber ontwikkelde een gesprekshulpmiddel, dat ook wel 'het spinnenweb' genoemd wordt. Het spinnenwiel heeft 6 pijlers:
- Lichaamsfuncties – Ik voel me gezond en fit
- Mentaal welbevinden – Ik voel me vrolijk
- Zingeving – Ik heb vertrouwen in mijn eigen toekomst
- Kwaliteit van leven – Ik geniet van mijn leven
- Meedoen – Ik heb goed contact met andere mensen
- Dagelijks leven – Ik kan goed voor mezelf zorgen
Zorgmedewerkers kunnen als basis voor goede zorg samen met de cliënt en de familie bespreken welke dimensies belangrijk zijn en welke extra aandacht nodig hebben. Door aandacht voor die onderdelen, die voor de cliënt belangrijk zijn, kan de gezondheid en het welbevinden van deze persoon vergroot worden.
Lees meer over de gesprekstools Positieve Gezondheid op de website van het iPH
Werkblad Samen ontdekken
Wat is belangrijk voor jouw cliënt? Wat geeft hem energie? Met het werkblad ‘samen ontdekken’ kom je er in 4 simpele stappen achter:
- Wat speelt er?
- Wat is belangrijk voor mij?
- Wat zijn de mogelijkheden?
- Waar gaan we voor?
Elke stap kun je op een mooi vormgegeven A4 invullen. Het werkblad is ontwikkeld in de werkplaats zelf- en samenredzaamheid van Zorg voor Beter. Download het werkblad Samen ontdekken (pdf, gecheckt 2022)
Werkblad Goede dag, slechte dag
Dit werkblad kun je gebruiken in gesprekken met cliënten en bewoners. Bijvoorbeeld tijdens een welkomstgesprek met een nieuwe bewoner. Het is een hulpmiddel waarmee alle zorgverleners aan de slag kunnen. De materialen zijn ontwikkeld door Vilans en Cicero Zorggroep. Download de poster (pdf), de werkwijze (pdf) en de toelichting (pdf)
Gesprekskaart Baas over je eigen gezondheid
Achterhaal de vragen en wensen van je cliënt met deze gesprekskaart. De kaart bestaat uit een aantal aandachtsgebieden, zoals voeding, beweging en stress. Op de achterkant staan vragen die helpen bij het in kaart brengen van persoonlijke wensen, doelen en acties. Download Baas over je eigen gezondheid (pdf, gecheckt 2022)
De kaart kan gebruikt worden ter voorbereiding op een consult bij de huisarts, een medische afspraak of een keukentafelgesprek. Je kunt hem ook gebruiken als eenvoudig individueel zorgplan. Door de plaatjes is de kaart ook geschikt voor laaggeletterden, mensen met niet-aangeboren hersenletsel en mensen met cognitieve problemen. Ontwikkeld door Vilans in samenwerking met wijkverpleegkundige Veerle Wolters.
Levensboek
Een levensboek is een boek of map met belangrijke en waardevolle gebeurtenissen uit iemands leven. Door het voeren van gesprekken over het levensboek met de cliënt en zijn familie, leren medewerkers de behoeften van de bewoners beter kennen en kunnen ze daar beter op inspelen. Het levensboek wordt vaak ingezet bij mensen met dementie. De materialen zijn ontwikkeld door Vilans en Cicero Zorggroep. Download het Levensboek - materiaal (pdf, gecheckt 2022), de werkwijze (pdf, gecheckt 2022) en de toelichting (pdf, gecheckt 2022)
5 veelgebruikte instrumenten
Binnen het programma 'Ruimte voor verpleeghuizen' van Waardigheid en Trots hebben zorgorganisaties instrumenten ontwikkeld of bestaande methoden toegepast om de wensen en behoeften van bewoners in kaart te brengen. We lichten hier 5 instrumenten uit, bekijk alle instrumenten in de publicatie 'Ken je cliënt' (pdf, 2018, gecheckt 2022).
Het Netwerkberaad – Zorgorganisatie Norschoten
Een methode die het netwerk en de leefstijl van een cliënt in beeld brengt. Onderdeel van de aanpak is een bijeenkomst (het netwerkberaad) waar de cliënt en zijn netwerk met de Eerst Verantwoordelijke Verzorgende (EVV'er) bespreken of iedereen voldoende aansluit bij de cliënt en wat er nodig is om het leven van de bewoner zoveel mogelijk voort te zetten in het verpleeghuis. Dit zorgt ervoor dat de bewoner na verhuizing naar het verpleeghuis een veel beter thuisgevoel krijgt (blijkt ook uit onderzoek).
Download het Netwerkberaad (pdf, 2018, gecheckt 2022)
Leefplezierboom – ZuidOostZorg
Gesprekskaart die handvatten biedt om het gesprek te voeren over wensen en behoeften op zeven levensgebieden: contacten, jezelf zijn, woonplek, actief zijn, rusten, jezelf redden en eten. Daarnaast staan er vier onderwerpen op over het vroegere leven van de cliënt: eigen gezin, beroep, vrijetijdsbesteding en woongeschiedenis. En drie onderwerpen over de jeugd van de cliënt: ouderlijk gezin, beroep ouders en woonplaats jeugd. Met de leefplezierboom breng je de levensgeschiedenis van iemand in beeld en ontdek je wat hem of haar plezier geeft.
Download de Leefplezierboom (pdf, 2018, gecheckt 2022)
KwaliteitsWeb – Zorgstroom
Medewerkers van Zorgstroom nemen de domeinen van positieve gezondheid als uitgangspunt om in gesprek te gaan met de cliënt. Dat zijn: kwaliteit van leven, dagelijks functioneren, sociaal en maatschappelijk participeren, zingeving, mentaal welbevinden en lichaamsfuncties. Ze hebben de domeinen en vragen aangevuld en aangepast naar hun wensen. Zo hebben ze bijvoorbeeld het item intimiteit en seksualiteit toegevoegd. De gesprekken worden als positief ervaren. Medewerkers vinden dat er waardevolle informatie naar boven komt en bewoners geven aan dat ze het gevoel hebben dat het écht over hen gaat. Download het KwaliteitsWeb (pdf, 2018, gecheckt 2022)
Ik-in-één-oogopslag – Meriant
Meriant voert het gesprek met de bewoner aan de hand van gesprekskaarten. De belangrijkste zaken worden op 1 A4 gezet. Iedere medewerker die contact heeft met een bewoner kan in het 'Ik-in-één-oogopslag'-document zien wie de bewoner is en wat voor die bewoner belangrijk is. Bijvoorbeeld: 'Mevrouw H. wordt graag met haar voornaam aangesproken. Zij houdt van bewegen, al gaat dat nu iets minder. Eten is heel belangrijk voor haar.' Deze informatie maakt de communicatie gemakkelijker. Dit instrument is onderdeel van het kwaliteitsinstrument (H)erken wie ik ben. Download Ik-in-één-oogopslag (pdf, 2018, gecheckt 2022))
Gewoontegetrouw – Rivas
Rivas Zorggroep wil een verdiepingsslag maken in de kleinschalige zorg voor mensen met dementie waar het gaat om hun gewoonten en rituelen. Medewerkers worden getraind om te focussen op gewoontes en rituelen van de bewoner. Zij bedenken vervolgens manieren om die voort te zetten, óók als er belemmeringen zijn. Daarbij werken ze nauw samen met de naasten van de bewoner. Gewoontegetrouw wordt veel gebruikt bij mensen met dementie. Zij hebben het meest profijt bij het voortzetten van gewoonten.
Download Gewoontegetrouw (pdf, 2018, gecheckt 2022)
10 tips om je cliënt beter te leren kennen
Wil jij ook meer werk maken van persoonsgerichte zorg? De medewerkers van de verpleeghuizen die deelnamen aan het programma 'Ruimte voor verpleeghuizen' (2018) hebben voor jou 10 tips:
- Ga het gesprek aan met je cliënt in de taal van de bewoner.
- Ga in gesprek met de cliënt voordat iemand verhuist naar het verpleeghuis. Thuis is de bewoner automatisch meer in regie en krijgt de zorgprofessional een vollediger beeld van de cliënt.
- Breng het netwerk van de cliënt tijdig in kaart door na te vragen wat de naasten, buren en vrienden uit het netwerk in de thuissituatie allemaal deden. Gebruik hiervoor de tool wie is wie (gecheckt 2022)
- Neem de tijd om je cliënt te leren kennen en op de hoogte blijven van de wensen en behoeften. Het kan veel opleveren in termen van kwaliteit en voorkomen van onbegrepen gedrag. Gaandeweg merk je dat je tijdens zorgmomenten ook gesprekken kunt voeren over ‘de mens achter de cliënt’.
- Het blijkt dat eenvoudige instrumenten die in het dagelijkse werkproces passen op de lange termijn effectiever zijn. Methoden die meer om het lijf hebben worden op den duur vaak in uitgeklede vorm toegepast.
- Denk goed na over hoe je de informatie die je ophaalt wilt inbedden in je werkprocessen: waar kan wie welke informatie vinden of wijzigen? Waar komt de informatie in het zorgleefplan? Hoe verwerk je de informatie in het ECD?
- Je krijgt een vollediger beeld van een bewoner als je meer mensen spreekt. Meerdere disciplines, maar ook de mantelzorger, het netwerk en de vrijwilliger.
- Voor de training van medewerkers kun je gebruik maken van het train de trainer principe: medewerkers leren elkaar met de nieuwe methode om te gaan.
- Soms is een training gespreksvoering nodig als je merkt dat medewerkers het lastig vinden om door te vragen.
- Het stopt niet bij een gesprek. Je cliënt kennen is een continu proces. Cliënten en hun wensen en behoeften kunnen veranderen.