Indicatiestelling
Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) maakt een zorgprofiel en koppelt daaraan de zorgzwaartebepaling licht, middel of zwaar. De toegang tot de Wlz vindt plaats op zorginhoudelijke criteria en is dus bijvoorbeeld niet afhankelijk van het zorgaanbod van de gemeente. Na het toegangsbesluit maken de cliënt en/of zijn vertegenwoordiger afspraken over de zorg met de zorgaanbieder, die worden vastgelegd in het wettelijk verplichte zorg- of ondersteuningsplan. Het toegangsbesluit van het CIZ is geldig voor onbepaalde tijd, er vinden dus geen herindicaties plaats. Er zijn verschillende soorten ‘leveringsvormen’ mogelijk, van een integraal pakket van wonen en zorg in een instelling tot ‘zorg zonder verblijf’ waarbij de cliënt als zorg en ondersteuning krijgt voor verblijf thuis.
Betrokkenheid familie en vrienden
Betrokkenheid is een belangrijk uitgangspunt In de Wlz. Cliënten hebben meer eigen verantwoordelijkheid, keuzevrijheid en zeggenschap gekregen. Zij kunnen zelf hun zorgaanbieder kiezen en - binnen de randvoorwaarden - aangeven hoe en waar ze de zorg het liefst willen ontvangen. Professionals moeten mantelzorgers en vrijwilligers als gelijkwaardige partners in ondersteuning en zorg zien en hen daar zoveel mogelijk bij betrekken, bijvoorbeeld bij de zorgplanbespreking.
Uitwerkingen
In het Besluit langdurige zorg (Blz), een algemene maatregel van bestuur behorende bij de Wlz, staan details over de zorgplanbespreking. Hierin moet aandacht worden besteed aan ‘de zeggenschap' van de cliënt. Het gaat erom dat de cliënt ‘ binnen de grenzen van redelijkheid en billijkheid’ zelf zijn dagindeling en leefomgeving kan bepalen. Andere gespreksonderwerpen: de mogelijkheid dagelijks te douchen, tijdige hulp bij toiletgang, voldoende en gezonde voeding en drinken en respectvolle bejegening.
In de Regeling Langdurige zorg (Rlz) staan meer uitwerkingen van de Wlz, zoals de zorgprofielen, regels rond persoonsgebonden budget (pgb), ‘meerzorg’ en details over het aanvragen van een indicatiestelling.
Onderzoek naar invoering Wet langdurige zorg (Wlz)
Zorgorganisaties besteden sinds de invoering van de Wet langdurige zorg meer aandacht aan eigen regie en zeggenschap voor de cliënt. In 2017 publiceerden KPMG, Tranzo en Vilans een onderzoek naar de invoering van de Wlz. Het onderzoek zoomde in op vier thema’s: de zorgplanbespreking, de onafhankelijke cliëntondersteuning, de inzet van vrijwilligers en het sociale netwerk en de eigen regie van cliënten en mantelzorgers. Samenvatting:
- Zorgverleners en cliënten worstelen met onderwerpen als eigen regie. Er is een spanningsveld tussen de wil om de regie bij de cliënt te leggen en het risico op onveilige zorg. Zorgprofessionals vinden het nog moeilijk om de omslag te maken van 'zorgen voor' naar 'zorgen dat' en het maatwerk vereist om invulling te geven aan eigen regie van de cliënt.
- De zorgplanbespreking moet volgens de Wlz binnen zes weken nadat iemand naar een zorginstelling verhuist en daarna twee keer per jaar plaatsvinden. Voor zorgprofessionals heeft de zorgplanbespreking al een vaste plek binnen hun werkwijze. Voor cliënten geldt dit minder. Vaak is de cliënt nauwelijks betrokken bij het tot stand komen van het zorgplan en hebben zorgaanbieders grotendeels de inhoud bepaald, stellen de onderzoekers.
- De Wlz biedt cliënten recht op onafhankelijke cliëntondersteuning, dit is informatie, advies en algemene ondersteuning van een derde partij. Deze mogelijkheid is, behalve bij zorgmanagers, weinig bekend bij professionals, cliënten en mantelzorgers. Cliëntondersteuning die geboden wordt door bijvoorbeeld een cliëntvertrouwenspersoon, een mentor of een zorgbemiddelaar is niet altijd onafhankelijk.
- Mantelzorgers en vrijwilligers ondersteunen de cliënt. Sociale netwerken en vrijwilligers dreigen echter overvraagd te worden. Dit geldt vooral wanneer de familie langer en intensiever voor een cliënt moet zorgen door langer thuis wonen of een toenemende zorgzwaarte. Vergroten van de inzet van familie is daardoor niet altijd haalbaar.
Bekijk het onderzoeksrapport 'De wet langdurige zorg in de verzorging, verpleging en gehandicaptenzorg' (2017, pdf)